Voorkom Middeleeuwse misverstanden in je kennisbank

De afgelopen weken was ik druk met projecten. Daarom moesten de kennisupdates even wachten.

In een leuk project ben ik bezig om de business definitie van een bedrijf in kaart te brengen. Dat is een beschrijving van de kern van een bedrijf: van je producten, je markten en hoe je werkt. Dat is essentiële basiskennis voor je bedrijf. Het is ook het vertrekpunt voor het opzetten van je kennismanagement, de beschrijving van je bedrijfsprocessen enz.

Wat kan er misgaan in een kennisbank?

Hét model daarvoor komt van Derek F. Abell. Hij beschrijft de business van een bedrijf langs drie assen, als een kubus. Daarom heet dit model ook wel de Abell cube.

Twee assen zijn heel duidelijk: producten en markten. De derde as geeft vaak verwarring. Die wordt wel Technology genoemd, maar Abell bedoelt daarmee vooral de kerncompetenties van je bedrijf, hoe je werkt, wat je kunt.

Om mijn kennis even op te frissen besloot ik Dr. Google te raadplegen. Als je “Abell model” intypt, krijg je een stortvloed aan websites, blogs, video’s waarin zijn model wordt uitgelegd. Sommige uitleg is heel goed. Soms zie je ook misverstanden terugkomen, zoals dat het bij de Technologie-as gaat om de technologie van het product.

Voorbeelden van Middeleeuwse misverstanden

Ik moest denken aan het probleem dat de Middeleeuwers hadden. Die mensen waren niet dom, anders kun je niet zulke schitterende kathedralen bouwen. Maar ze hadden wel ideeën die wij nu vreemd of achterhaald vinden. Denk aan heksen, het idee dat de wereld uit vier elementen bestaat (vuur, water, aarde, lucht) of het idee dat een mantel van salamanderhuid brandwerend is, als een soort asbest.

Hoe kom je aan de juiste informatie voor je kennisbank?

Hoe kwamen ze aan die soms vreemde ideeën? Niet omdat ze dom waren. Wél lieten ze zich bij de neus nemen door hun bronnen. Vanaf de oudheid tot aan de Middeleeuwen werd informatie vaak zonder meer overgeschreven, zonder bronvermelding of check. Mensen vertrouwden op die bronnen. Gevolg: de Middeleeuwers zagen dezelfde informatie steeds weer terugkomen in verschillende bronnen. Het moest dus wel waar zijn. Ze hadden alleen niet door dat die bronnen elkaar vaak zonder check kopieerden.

Lopen we dat risico tegenwoordig ook?

In onze moderne tijd lopen we opnieuw hetzelfde risico. Op het internet wordt er ook van alles vaak klakkeloos gekopieerd. Informatie die veel gelezen wordt of geliket wordt, stijgt weer op de ranking. Zo kan de waarheid steeds verder buiten beeld raken. Met de komst van AI kon dit probleem wel eens nog erger worden, omdat AI nog meer bestaande informatie zal gaan hergebruiken en recyclen.

Dit risico bestaat op het internet, maar ook in het interne kennissysteem in je bedrijf. Als je dat simpelweg vult met wat er is, vaak gezegd wordt en daarop AI loslaat, loop je ook hier het risico dat de waarheid verdwijnt onder een laag van zichzelf versterkende onwaarheden. Maar als je bijv. een kritische pomp moet vervangen in een installatie, wil je dat wél doen met de juiste instructie. Niet met de instructie die toevallig vaak gegeven wordt.

Wat is de oplossing voor dit probleem?

Als wij een kennissysteem opzetten in een bedrijf, maken ook wij natuurlijk graag gebruik van moderne tools voor zoeken, vinden, indexeren enz. Maar we zorgen er samen met onze klanten óók voor dat er een check is op de informatie, dat er eigenaren en verantwoordelijken zijn, dat inhoud en organisatie goed georganiseerd zijn.

Wil je met ons eens bespreken hoe je een goed en betrouwbaar kennissysteem voor jouw organisatie kunt opzetten? Neem dan contact met ons op om eens te sparren. Dan gaan we samen zorgen voor een kennissysteem waarop je kunt vertrouwen.

Groeten!
Peter van Bart

PS:
De brandwerende huid van de salamander is een van die kleurrijke verhalen uit de Middeleeuwen. Wil je dat in een echte bron een keer zelf lezen? Kijk dan in de DBNL via het internet en zoek daar het boek van Jacob van Maerlant, Der naturen bloeme op. In vers 11224 en 11225 lees je over de huid van de salamander “datmerre gurdele ende cleeder af maket dien nemmermeer gheen brant ghenaket”.