Full-service bureau voor kennismanagement in de technische sector

Full-service bureau voor kennismanagement in de technische sector

  • Expertinterview onderzoek onderwijskunde

Bonusexpertinterview met Bas Kollöffel over de rol van VR volgens onderzoek

Bas Kollöffel is Assistant Professor van Professional Learning with Technology op de Universiteit Twente. De focus van zijn onderzoek ligt op het gebruik van op technologie gebaseerde en immersive trainingsomgevingen voor MBO en bedrijfsopleidingen. Voorbeelden van dergelijke technologieën zijn Virtual Reality (VR), GoPro-actiecamera’s en online leeromgevingen (inclusief MOOC’s en SPOC’s). Zijn onderzoeksprojecten zijn gericht op zowel het instructieontwerp als de effectiviteit van dergelijke omgevingen.

Ik heb Bas Kollöffel leren kennen als docent en later ook als onderzoeker binnen het E-PLM 2.0 project. Nu heb ik ook de eer gehad om hem te interviewen over Virtual Reality. Wanneer zet je VR in? Wat is er bekend vanuit onderzoek over VR?

Is Virtual Reality (VR) een hype of is het een langetermijnspeler?

Het fenomeen VR is er al een tijdje. VR is de hype voorbij. Het groeit langzaam maar is wel een blijvertje. Het breekt nooit helemaal door maar het verdwijnt ook niet. Er zijn een paar dingen die de ontwikkeling wat in de weg zitten. Iedereen ziet er toch wel potentie in. Ik denk ook dat die potentie er zeer zeker is. Het is echt een techniek die wat kan toevoegen die andere technologieën niet kunnen bieden voor opleiden.

Wat belemmert de ontwikkelingen van VR?

Kosten voor het ontwikkelen van applicaties

Het kost handen vol geld om echt goede applicaties te maken. Voor een beetje training voor je bedrijf ben je toch minimaal 50.000 euro kwijt. Ik geloof wel dat het steeds sneller en goedkoper gaat worden omdat ze steeds meer dingen kunnen hergebruiken bij het programmeren.

Dezelfde meetinstrumenten

Als je nu naar de leerresultaten kijkt dan scoort VR niet veel beter dan andere trainingen. Soms is VR beter, soms is het wat minder goed. Ik denk dat het wel te verklaren is. Als je verwacht dat je met VR hetzelfde gaat trainen als met een gewone training dan zie je juist de sterke kanten van VR over het hoofd. Dus als je met de standaardtest aan de slag gaat dan verbaast het me niet dat VR nog niet zo uit de verf komt. Ik denk dat het dan ook heel belangrijk is om meer zicht te krijgen op wat nu precies de sterke kanten van Virtual Reality zijn.

Verkeerde aannames

Mensen verwachten dat dit soort technologieën al hun problemen gaan oplossen. We hebben problemen met de motivatie van ons personeel maar als we VR gebruiken dan komt het allemaal goed. VR is de toekomst. Je zit wat door te praten en dan kom je er op een gegeven moment achter dat de mensen die dat zeggen niet eens het verschil weten tussen AR en VR. Het is nieuw en spreekt aan dus het zou wel goed zijn. Waar ik altijd op hamer is om eerst te kijken naar wat je wil bereiken met je training en ga daarna pas bekijken hoe je dat gaat bereiken. Wat is de beste manier om je doelen te bereiken? Ga niet vanuit de technologie denken. Ik heb veel ontwikkelingen op dat gebied zien stranden omdat er geen goede onderwijskundige onderbouwing onder lag.

Bij welke opleidingsdoelen is VR wel effectief wat jou betreft?

Ruimtelijk inzicht

VR is een uitkomst wanneer er ruimtelijk inzicht vereist is. Denk daarbij aan inzicht in de onderlinge verhoudingen tussen locaties en bijvoorbeeld aan het belang van lichtinval door de dag heen.

Situational awarenesss

Een tweede component waarin VR effectief is situational awareness. Situaties waarvan het van belang is dat je goed in de gaten houdt wat er allemaal om je heen gebeurt. Dus niet alleen is het van belang wat er voor of naast je gebeurt maar ook wat er achter je gebeurt. Bij heel veel dingen kun je het ook gewoon met een 2D-video af maar bij situational awareness is de ruimtelijke component van groot belang. Je moet dan leren om alles wat er om je heen gebeurt in de gaten te houden en daar ook een bepaalde diagnose uit te halen: wat is er aan de hand. Dan maakt het wel degelijk een verschil dat je om je heen kunt kijken. Als je het allemaal alleen op je scherm ziet dan zit het alleen voor je en mis je heel veel informatie. VR maakt dan wel degelijk een verschil.

Immersion

En een derde component waarin VR van toegevoegde waarde is immersion. Immersion is het gevoel dat je op gaat in de omgeving. Ik vind immersion een fascinerend onderwerp en daar doe ik zelf de laatste tijd vrij veel onderzoek naar. In dat verband wordt ook wel de term presence genoemd. Het gevoel dat je echt in de virtuele omgeving aanwezig bent en dat je bijna vergeet dat het eigenlijk alleen maar een computer gegeneerde wereld is. Wat ik met name fascinerende vragen vind is of mensen zich gaan gedragen zoals ze zich normaal in de echte wereld gedragen en hoe zorg je ervoor dat mensen gaan reageren zoals ze in het echt zouden reageren. Ik denk dat dit element de belangrijkste kracht is van VR. Ook omdat je qua zintuigen verder afgesloten bent van de buitenwereld, de echte wereld. Voor je ogen heb je een bril en op je oren zit een koptelefoon op. Je hebt ook tactiele of haptische feedback bij je handen, hoewel dit nog een verbeterpunt is. Voor inzicht in situaties creëren is haptische feedback lang niet altijd nodig dus zo druk moeten we er ons ook niet over maken dat het nog niet zo goed is.

Hoe onderzoek je nu immersion bij VR?

We hebben onderzocht wat de invloed van het publiek is tijdens een presentatievaardighedentraining op de immersion van proefpersonen. Proefpersonen presenteerden op een podium met achter hen PowerPointslides zichtbaar op een scherm in de virtuele zaal. Voor hen was een publiek dat heel geïnteresseerd of juist erg ongeïnteresseerd is. Ze hadden vijf minuten voorbereidingstijd om een presentatie te maken over iets wat ze zelf leuk vonden.

Ik verwachtte eigenlijk dat mensen bij een ongeïnteresseerd publiek zouden denken dat het toch allemaal niet echt is en dat ze meer immersion zouden voelen bij een geïnteresseerd publiek.

Op basis van de vragenlijsten zagen we eigenlijk vrijwel geen verschil tussen beide type publiek. Behalve dan dat mensen het geïnteresseerde publiek iets realistischer vonden. Het was een significant effect maar niet heel sterk. Maar toen we de proefpersonen gingen interviewen kwam opeens naar voren dat het publiek een heel groot verschil maakte in hun beleving. Bij het geïnteresseerde publiek zeiden proefpersonen dat de tijd veel sneller ging, het makkelijker was en men zich veel energieker voelde. Over het presenteren voor een ongeïnteresseerd publiek meldden proefpersonen dat het echt heel moeilijk was om voor dit publiek te presenteren. Er waren ook mensen die zeiden dat ze zich op een gegeven moment voor het publiek hebben afgesloten. “Als het publiek niet geïnteresseerd is dan ga ik wel voor mezelf presenteren.”

Dat was ook een beetje waar ik op hoopte bij die training. Want soms sta je voor een publiek dat niet geïnteresseerd lijkt en hoe zorg je er dan voor dat je als spreker niet uit je evenwicht raakt? Deze mensen vonden dus in zichzelf dat moment. Het virtuele publiek had dus een grote impact op de mensen!

Wanneer is VR niet geschikt wat jou betreft?

Ik zie soms VR met beperkte interactiviteit. Je kunt ergens alleen maar doorheen lopen met hier en daar een pop-up met wat informatie. Dat is onvoldoende uitdagend.

Lastig is ook de flexibiliteit. Je kunt dingen vaak op heel veel verschillende manieren fout doen. Een scenario bedenken in VR is dan lastig. Je kunt het op deze manier doen en op die manier. Bij de volgende stap kan je het ook weer op 2 manieren doen. Als je het andere pad volgt dan kan het weer op 3 manieren. Je krijgt dan een beslisboom die heel snel uitdijt.

Soms kan het systeem niet verder als je een fout maakt. Daar zit soms ook wel een grappige opvoedkundige werking in. Ik heb in VR een keer onderdelen moeten vervangen van een machine. Ik had iets met een momentsleutel aangedraaid en daarna kon ik niet verder. Wat ik ook deed, het systeem ging niet verder. Toen ik om hulp vroeg kwamen ze met de verklaring dat ik de momentsleutel niet terug in de houder had geplaatst en dat ik daarna pas verder kon. Daarna was ik er op geconditioneerd het gereedschap weer netjes terug te leggen voordat ik naar de volgende stap ging.

Tot slot willen we Bas hartelijk bedanken voor dit interview! Voor verdere informatie over het onderzoek van Bas Kollöfel verwijzen we naar de volgende site.

Vind je dit expertinterview interessant? Bekijk dan ook hier het eerdere expertinterview met Bas Kollöfel over trends in opleiden.

Pagina delen

Geschreven door

Maaike Otten
m.otten@eluxis.com
053-4803047

Maaike Otten

Gerelateerd

2022-08-31T11:14:05+02:00
Ga naar de bovenkant